Co by było, gdyby... - „Tahiti. Utopia” Michala Hvoreckiego [zapowiedź]

Co by było, gdyby wizja jednego z największych Słowaków o skolonizowaniu przez Słowację Tahiti się ziściła? Na to pytanie odpowiada Michal Hvorecký  jego powieść „Tahiti. Utopia”.

Najpierw winna Wam jestem kilka zdań o tym kim był Štefánik.

 

Milan Rastislav Štefánik — słowacki bohater narodowy. Polityk, astronom, inżynier i pilot. Prowadził badania astronomiczne w wielu egzotycznych miejscach, m.in. na Tahiti, gdzie obserwował kometę Halleya. Brał również udział w ekspedycji na Mont Blanc. Za dorobek naukowy, badania i odkrycia został odznaczony przez rząd francuski Legią Honorową. Zabiegał o powstanie państwa czechosłowackiego po I wojnie światowej. Miał zostać ministrem wojny w utworzonym w 1918 roku rządzie. Zginął w katastrofie lotniczej. Został pochowany w poświęconym mu mauzoleum na górze Bradlo.

___

Był rok 1910, Instytuty naukowe Bureau des Longitudes wraz z Bureau Central Météorologique wysyłają Štefánika na Tahiti w celu obserwacji Komety Halleya. 27 kwietnia jego statek przycumował w tahitańskim porcie Papeete. Tak mu się na Tahiti spodobało, że miał w planach osiedlenie się tam na stałe, a gdyby nie udało się doprowadzić do powstania własnego państwa, powstał nawet pomysł o sprowadzeniu Słowaków na wyspę.

Jednak chwilę później wybucha pierwsza wojna światowa, Štefánik wstępuje do wojska i prowadzi rozmowy z różnymi państwami o upadku Austro-Węgier. W efekcie powstaje pierwsza Czechosłowacja, więc myśl o skolonizowaniu Tahiti odchodzi w niepamięć i definitywnie ginie razem z Milanem Rastislavem Štefánikiem w katastrofie samolotu 4 maja 1919 roku w Ivance pri Dunaji.

Mistrz ożywiania niespełnionych idei

 

Jednak pomysł o przeniesieniu się Słowaków na Tahiti ożył ponownie w 2019 roku, który był na Słowacji rokiem Milana Rastislava Štefánika, dzięki Michalowi Hvoreckiemu w książce Tahiti. Utopia.

Hvorecký to swego rodzaju mistrz ożywiania niespełnionych słowackich pomysłów i idei.  Już w 2006 roku opublikował opowiadanie Najhorší zločin vo Wilsonove (pol. Najgorsza zbrodnia w Wilsonowie), które w 2015 roku zostało opublikowane już jako osobna książka Wilsonov, na podstawie której nakręcono także film Wilsonov. Powieść ta nawiązywała do pomysłu nadania Bratysławie nazwy Wilsonovo mesto/Wilsonov na cześć amerykańskiego prezydenta Wilsona, który aktywnie uczestniczył w pertraktacjach pokojowych i definitywnym końcu Austro-Węgier. Nazwę miasta zmieniono w Pradze i postawiono Słowaków przed faktem dokonanym. Jednak ostatecznie nazwa ta pojawiła się tylko i wyłącznie na wojskowych mapach, bo wszyscy używali nazwy Prešpurk albo Bratislava.  

 

Nowa lepsza Słowacja 

Tahiti. Idealne państwo. Królestwo słońca. Nowa Atlantyda. Nowa ziemia. Nowa Słowacja

Jest rok 2020, a na Tahiti mieszkają już trzy pokolenia Słowaków. Dobrowolnie opuścili swój kraj czy zostali z niego wypędzeni? To wciąż jest przedmiotem dyskusji.

Wciągająca, zabawna i ekscytująca historia, dla której punktem wyjściowym są wydarzenia historyczne. Obiecane lepsze życie na Tahiti nie układa się po myśli uchodźców.

Opowieść o emigracji, punktach zwrotnych w historii i pragnieniu wolności. Historia Europy Środkowej nigdy nie była czytana w tak alternatywny sposób.

W książce Ufo nad Bratysławą Weronika Gogola pisała o książce Hvoreckiego: 

 

Pogłoski o próbach skolonizowania przez rodaków Polinezji Francuskiej wykorzystał pisarz i tłumacz Michal Hvorecký w swojej utopijnej powieści »Tahiti«, wydanej w 2019 roku (ogłoszonym Rokiem Milana Rastislava Štefánika). Została napisana historia alternatywna: Republika Czechosłowacji nigdy nie powstała, za to Słowacja pozostaje pod żelaznym wpływem Węgier, które przeprowadzają ostatnią, okrutną, porównywalną wręcz z genocydem fazę madziaryzacji, by ostatecznie wymazać słowacką tożsamość i ustanowić madziarski Felvidék, Wysoczyznę, raz na zawsze. Na ratunek przybywa jednak słowacki Mojżesz w postaci Milana Rastislava Štefánika, który proponuje rodakom rozpoczęcie nowego życia na kipiącej zielenią Polinezji. Ten exodus ma dać początek nowej, lepszej Słowacji.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Dobrá kniha nie je zlá (@dobra_kniha_nie_je_zla)

Fragment:

Štefánik zatoczył trzy wielkie koła nad wyspami, okrążył Tahiti Liptavi oraz Tahiti Tatrai i dłuższy czas szybował nad oceanem. Na chwilę zniknął z pola widzenia, pewnie znów chciał pobyć sam.

 

Błękitny nieboskłon ostro kontrastował z taflą wody. Nad płaskim horyzontem do południa prażyło słońce. Panował upał. Stada białych czapli lądowały z trzepotem na morzu. Gęstwiny chaszczy i przedpotopowych paproci ciągnęły się w nieskończoność. Chatki na brze­gu opustoszały, zostali w nich tylko opoje wylegujący się w hamakach, z butelkami gorzałki w zasięgu rąk, jakby poce­nie się urosło do rangi sensu ich życia.

 

Kto tylko mógł, przyszedł pozdrowić i oddać honory dowódcy, który niedługo wyląduje. Tysiące Słowaków, ale, co zaskakujące, także tysiące rdzennych mieszkańców Tahiti, tuziny Chińczyków oraz kilku Francuzów, zgromadziło się, aby obserwować przylot sławnego, owianego legendą tytana i dziwaka.

 

Miejscowi mawiali, że ledwie pozbyli się zboczeńca, obiboka, pijusa, lenia i pasożyta Gauguina, a zjawił się kolejny podejrzany obcokrajowiec z dziwnymi zamiłowaniami, słabością do gwiazd i komet, a zwłaszcza – do miejscowych dziewcząt. Za pierwszym przywlekło się raptem kilku desperatów, za drugim – nieproszone masy…

 

Ludzie stawali na placach i wyciągali się ponad morzem machających kapeluszy, aby w końcu go zobaczyć. Gęsty tłum wiercił się z ekscytacji. Przez ustawiczne triumfalne okrzyki przebijał się niewyraźnie tętent bębnów. Tłum zgęstniał, podnieceni ludzie pragnęli, choć przelotnie zobaczyć z bliska sławną postać.

 

Na horyzoncie pojawił się statek, pewnie z kolejnymi imigrantami z Uhorska. Kiedyś widok statku na horyzoncie wywoływał panikę wśród miejscowych. Cząsteczki innego świata, zapowiedź wielkich zmian, podbojów, masakr i krwawych rządów. Nawet teraz nie wszyscy przychylnie witali przybyszów. Rozwoju wypadków nie dało się jednak zatrzymać.

	Tahiti. Utopia Tytuł oryginalny: Thaiti. Utópia Autor:  Michal Hvorecký Tłumaczenie: Michał Wirchniański Wydawnictwo: Biblioteka Słów Data polskiej premiery: 05.05.2023 Liczba stron: 216

Notki biograficzne:

Michal Hvorecký (ur. 1976):

 

słowacki pisarz i publicysta. Pisze książki dla dorosłych oraz dla dzieci. W Polsce ukazał się wybór opowiadań zatytułowany W misji idealnej czystości. Jego nowela Wilsonov została zekranizowana a dwa inne utwory – zaadaptowane na przedstawienia teatralne w Niemczech, Czechach i Austrii. Jego książki ukazały się w przekładach na czternaście języków. Tłumaczy z niemieckiego. Pracuje w Instytucie Goethego. Mieszka z rodziną w Bratysławie.

 

 

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Spirála (@spirala_sag)

Michał Wirchniański: 

 

tłumacz przysięgły z języka słowackiego. Ukończył z wyróżnieniem filologię słowacką na UJ. Jest także absolwentem Szkoły Prawa Słowackiego prowadzonej przez Wydział Prawa i Administracji UJ oraz Słowacką Akademię Nauk. Tłumaczeniami ustnymi i pisemnymi z języka słowackiego na język polski oraz w kierunku odwrotnym zajmuje się od 2008 roku. 

 

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Zygmunt Haupt Festival (@hauptfestival)

 

Więcej postów o literaturze słowackiej i książkach związanych ze Słowacją znajdziecie tutaj:

Jeśli spodobał Ci się mój wpis, to będzie mi miło, jeśli:

✦ zostawisz tu swój komentarz

✦ polajkujesz mój fanpage 

✦ udostępnisz ten wpis swoim znajomym