Od ważnych odkryć archeologicznych, przez debatę o pamięci i pomnikach, po sukcesy młodych artystek i sportowców – Słowacja pokazała w sierpniu, że historia, kultura i codzienność przeplatają się tu wyjątkowo barwnie.
1. Dziedzictwo i historia
Hotel Kyjev i dom handlowy Prior są zabytkami
Po latach debat i opóźnień Ministerstwo Kultury oficjalnie uznało budynki te za narodowe dziedzictwo kulturowe, potwierdzając ich wyjątkową wartość architektoniczną i historyczną – projekt architekta Ivana Matušíka z lat 60. XX wieku uznawany jest za jedno z najbardziej znaczących dzieł modernizmu na Słowacji i w Europie Środkowej. Pierwotnie deweloper planował przebudowę, w tym stworzenie nowej przestrzeni publicznej z podziemnymi parkingami i 300 pokojami hotelowymi. Nowy status nie blokuje renowacji – możliwa jest odbudowa pod warunkiem zachowania cennych elementów historycznych, jak kamienna fasada czy centralne schody.
Przygotowania nowych pokoleń do opieki nad zabytkami
Na Zamku Uhrovec odbył się pilotażowy Warsztat Metodyczny im. Mira Matejki, dedykowany studentom architektury i konserwatorstwa. Dziesięcioro uczestników pod kierunkiem trzech wykładowców podjęło praktyczne wyzwania związane z dokumentacją, analizą uszkodzeń i opracowaniem koncepcji konserwacji części zamku, jaką jest północna baszta. Warsztat ma na celu promowanie współpracy interdyscyplinarnej oraz przygotowanie kolejnych pokoleń do długofalowej opieki nad dziedzictwem kulturowym Słowacji. Projekt ten powstał ku czci niedawno zmarłego, lokalnego wolontariusza i ma na celu połączenie studentek i studentów architektury oraz konserwatorstwa pod fachowym kierunkiem specjalistów z dziedziny ochrony zabytków.
Wolontariusze ratują ruiny zamku Súľov
Na wzgórze z ruinami
XV-wiecznego zamku Súľov ponownie wyruszyli wolontariusze, którzy wzięli
udział w pierwszej w tym roku akcji murarskiej. Zużyto pół tony zaprawy
i 100 litrów wody, by uzupełnić spoiny murów, odbudować fragmenty okien
i zabezpieczyć cenne detale architektoniczne. Prace prowadzone są
małymi krokami – ze względu na trudny teren i ochronę przyrodniczą nie
można tu przeprowadzać dużych rekonstrukcji. Mimo to każda akcja
zwiększa szanse na uratowanie jednej z najbardziej zagrożonych warowni
Słowacji, z której do dziś zachowały się jedynie fragmenty murów
zniszczonych przez pożar i trzęsienie ziemi.
Rajec usuwa popiersie kontrowersyjnego polityka
Po latach sporów radni miasta Rajec zdecydowali w tajnym głosowaniu, że w ciągu trzech miesięcy z Námestia SNP zniknie popiersie Ferdinanda Ďurčanskiego – polityka i ministra wojennego słowackiego państwa, skazanego po wojnie za kolaborację i zbrodnie wojenne. Za usunięciem głosowało ośmiu radnych, dwóch było przeciw, a kolejnych dwóch wstrzymało się od głosu. Decyzja kończy wieloletni konflikt w mieście – pomnik, ustawiony w 2011 roku, od początku budził sprzeciw organizacji obywatelskich, żydowskiej gminy wyznaniowej i związków antyfaszystowskich. Wcześniej próby usunięcia monumentu nie przynosiły skutku, jednak tym razem tajne głosowanie przesądziło sprawę.
W zamku w Trenczynie odkryto celtycką jamę ofiarną
Na zamku w Trenczynie archeolodzy natrafili na niezwykłe znalezisko – celtycką jamę ofiarną z epoki żelaza, pełną ludzkich szczątków. Znaleziono tam co najmniej pięć osób – w tym być może dziecko – a rozczłonkowane kości świadczą o rytualnym charakterze ofiarowania. To wyjątkowe i rzadkie znalezisko na Słowacji; podobne obiekty odkryto dotąd tylko na zamku w Bratysławie i w Havránku na Liptowie. Odkrycia dokonano przypadkowo podczas wykopów – początkowo sądzono, że to zwykła skrytka na żywność. Badacze kontynuują eksplorację. Po zakończeniu prac szczątki i związane z nimi artefakty zostaną udostępnione zwiedzającym w nowej ekspozycji.
Pomnik „Spętanej wolności”
21.8 w Łuczeńcu odbyło się zgromadzenie obywatelskie upamiętniające wydarzenia z sierpnia 1968 roku i okupację Czechosłowacji przez wojska Układu Warszawskiego. Podczas spotkania odsłonięto symboliczny pomnik „Spętanej wolności”, który ma przypominać, jak łatwo można stracić wolność i jak ważna jest jej ochrona. Instalacja artystyczna składała się z tekstu, historycznej fotografii oraz symbolicznie otaczającego całość drutu kolczastego. Wydarzenie pod hasłem „’68 Spętana wolność – Nigdy więcej!” ma przypomnieć o wydarzeniach związanych z inwazją wojsk Układu Warszawskiego i zwrócić uwagę na obecne zagrożenia dla wolności, bezpieczeństwa i demokracji na Słowacji.
2. Kultura
Podobałam się? - ciekawa akcja biblioteczna
Biblioteka Orawska w Dolnym Kubinie wprowadziła innowacyjną akcję „Páčila som sa?”, która łączy technologię, czytelnictwo i lokalną społeczność. Na wybranych książkach pojawiły się naklejki z kodami QR — po ich zeskanowaniu można przeczytać krótką recenzję dodaną przez innych czytelników. Użytkownicy biblioteki są również zapraszani do aktywnego udziału: mogą sami zostawić komentarz, polecenie lub opinię, stając się w ten sposób częścią żywej i interaktywnej czytelniczej społeczności. Dzięki temu każda książka zyskuje dodatkowy głos — nie tylko dzięki treści, ale też opiniom ludzi, którzy już ją przeczytali. Biblioteka chce w ten sposób stanowić przestrzeń, w której książki „mówią” więcej — bo są wspólnotą czytelników dzielących się swoimi doświadczeniami.
Zacznij czytać!
Kampania
biblioteczna „Začni čítať” przygotowana przez Związek Wydawców i
Księgarzy Słowacji promuje codzienne czytanie. W ramach projektu w
stacji kolejowych takich jak Bratysława, Koszyce, Żylina, Poprad,
Trnawa, Zwoleń, Bańska Bystrzyca, Nowe Zamki, Lewocza, Liptowski
Mikulasz, Spiska Nowa Wieś, Púchov i Štúrovo pojawią się od końca
sierpnia minibiblioteczki z książkami do wypożyczenia lub poczytania na
miejscu. Jednocześnie w strefach gastronomicznych największego centrum
handlowego w Bratysławie znajdą się drukowane fragmenty książek, które
umożliwią szybkie „smakowanie” literatury. Całość będzie wsparta silną
kampanią internetową, aby obalić mity o braku czasu na czytanie — bo już
sześć minut dziennie może znacząco poprawić jakość życia.
Akcja jest reakcją na ostatnie badania poziomu czytelnictwa na Słowacji. O nim więcej przeczytacie w poniższym poście ⬇⬇⬇
Rebeka Bizubová zdobyła studenckiego Oscara
Słowaczka Rebeka Bizubová zdobyła prestiżowego Studenckiego Oscara (Student Academy Award) w kategorii dokument za swój film dyplomowy Spoveď. Obraz, stworzony podczas studiów na VŠMU w Bratysławie, porusza temat molestowania seksualnego w kościele, którego reżyserka doświadczyła osobiście. Film odzwierciedla nie tylko jej osobistą traumę, ale również zachęca do poszukiwania odwagi, by poruszać ten delikatny temat. Stałymi motywami jej twórczości są ulotne chwile, tematyka rodziny, emocje i złożone relacje. Bizubová już wcześniej zdobyła krajowe i międzynarodowe nagrody – m.in. Slnko v sieti, Modrý anjel i wyróżnienie w konkursie CILECT Prize 2025.
3. Przyroda i ekologia
Na hałdach będą konopie
W
rejonie Górnej Nitry na terenach zniszczonych przez wydobycie węgla
brunatnego rozpoczęto unikatowy projekt rekultywacji z wykorzystaniem
konopi przemysłowej – pierwsze takie przedsięwzięcie na Słowacji. Celem
inicjatywy jest nie tylko przywrócenie wartości przyrodniczej
zdegradowanym obszarom, ale także stworzenie podstaw pod nowe,
zrównoważone formy gospodarki. Projekt ma również wymiar edukacyjny i
społeczny – lokalni rolnicy uczą się nowych technik uprawy, a mieszkańcy
zyskują perspektywy zatrudnienia. Konopie przemysłowe mogą być
wykorzystywane w lokalnym przetwórstwie m.in. do produkcji tkanin,
materiałów budowlanych czy kosmetyków, a sama inicjatywa staje się
wzorem sprawiedliwej transformacji regionu po likwidacji przemysłu
węglowego.
Orawska zielona oaza – przekształcenie zaniedbanego terenu w przestrzeń przyjazną naturze
Peter Rapšík, mieszkaniec regionu Orawa, rozpoczął „niekończący się projekt” – przemienia zarośnięty teren o powierzchni 2 hektarów w zieloną oazę. Inicjatywa łączy cele ekologiczne, edukacyjne i społeczne. Projekt ma także angażować okolicznych mieszkańców oraz wolontariuszy w działania na rzecz ochrony środowiska i budowy wspólnoty lokalnej. Efekt? Zaniedbany teren zamieni się w miejsce sprzyjające bioróżnorodności: zyska zróżnicowaną roślinność, przyjazne dla natury strefy odpoczynku oraz szansę na edukację ekologiczną. To nie tylko rekultywacja, ale i świadoma dbałość o przestrzeń, która staje się powodem do dumy dla lokalnej społeczności.
Nie ma metra, jest tramwaj. W końcu w Petržalce tramwaj jeździ po całej trasie
W Bratysławie 27 lipca 2025 oficjalnie uruchomiono długo oczekiwaną nową trasę tramwajową nr 3, łączącą centrum miasta z dzielnicą Petržalka – od ulicy Jungmannovej aż po Janíkov dvor. Tramwaj ten poniekąd zastępuje metro, którego budowę planowano latami, ale ostatecznie nigdy nie zakończono jego budowy. Linia o długości ok. 3,9 km została wyposażona w siedem nowych przystanków, co znacząco usprawniło komunikację w tej największej części miasta. Nowa trasa ma stać się najintensywniej wykorzystywaną linią tramwajową w mieście – w godzinach szczytu składy kursują co 2,5 minuty i obsługują dziesiątki tysięcy pasażerów dziennie.
4. Turystyka
W Tatrach Wysokich wyrósł najwyżej położony plac zabaw dla dzieci
W Tatrach Wysokich przy stacji Łomnicki Staw (Skalnaté Pleso) znajduje się wyjątkowy plac zabaw z widokiem na piękną górską scenerię. Dominantą placu zabaw jest duża kolorowa konstrukcja przypominająca świstaka na skale, która oprócz walorów wizualnych zapewnia dzieciom mnóstwo frajdy. Dzieci mogą korzystać ze zjeżdżalni lub tunelu, które są częścią nowoczesnego, inspirowanego naturą projektu. Oprócz samej zabawy na placu zabaw jest tu także możliwość obejrzenia śladów pozostawionych przez zwierzęta tatrzańskie. Skała świstaka to idealne miejsce na relaks dla rodzin z dziećmi.
Nowa atrakcja turystyczna zachwyca widokami sięgającymi poza granice Słowacji
Nad miejscowością Hontianske Tesáre powstała wieża widokowa, która oferuje imponujące widoki na region Hont, wzgórze Sitno oraz wzgórza po węgierskiej stronie granicy. Dwunastometrowa konstrukcja została zbudowana w ramach projektu „Poznaj swoje okolice”. Wokół wieży powstała także kapliczka z wizerunkiem Matki Boskiej Bolesnej, miejsce na ognisko oraz tablica informacyjna. Do wieży prowadzi łatwa, polna droga, odpowiednia także dla rodzin z dziećmi. Obiekt ma również przyciągnąć rowerzystów, ponieważ przebiega tamtędy kilka tras rowerowych. Miejsce ma służyć także jako przestrzeń dla wydarzeń kulturalnych.
Wolontariusze wytyczyli trasę z Rabczy do najwyższego pomnika Chrystusa na Słowacji
W Rabczy na Orawie wolontariusze wytyczyli malowniczą trasę prowadzącą do najwyższej na Słowacji rzeźby Chrystusa. Ścieżka ma długość około 3,6 km i zaczyna się przy boisku w dzielnicy Gäceľ, a kończy się tuż pod pomnikiem - Chrystusa w Klinie. Pomysł wytyczenia ścieżki zrodził się aż 13 lat temu, gdy wolontariusze szukali zimowego wariantu trasy na rajd sylwestrowy na biegówkach. Teraz zamontowano trwałe oznaczenia i dodano tablice z fragmentami wierszy słowackich poetów. Teraz to także szlak poezji, na którym ruchowi towarzyszy też duchowe i estetyczne przeżywanie - trasa może inspirować do refleksji podczas wędrówki przez orawską przyrodę.
5. Sport
Lenka znowu to zrobiła! Dopiero co zakończyła zdobywanie Korony Świata, a już zameldowała się na szczycie K2
Lenka Poláčková 11.08.2025 zdobyła szczyt K2, drugiej najwyższej góry świata. Tym samym została pierwszą Słowaczką, która tego dokonała, a zarazem pierwszą osobą ze Słowacji, która stanęła na K2 i Evereście bez użycia dodatkowego tlenu. Wyprawę zrealizowała wspólnie z mężem Jánem Poláčkiem, przy wsparciu doświadczonych szerpów. Po udanym wejściu wszyscy bezpiecznie wrócili do bazy. Warunki były wyjątkowo trudne – silne opady śniegu, porywisty wiatr i spadające kamienie. Ekspedycja trwała ponad sześć tygodni.
Sukces Poláčkovej to ważny moment w historii słowackiego alpinizmu i dowód niezwykłej wytrwałości w ekstremalnych warunkach.
Sukces młodych Słowaczek na Mistrzostwach Europy w piłce ręcznej do lat 17
Słowacka reprezentacja piłkarek ręcznych do lat 17 zdobyła złoty medal na Mistrzostwach Europy. W finale Słowaczki pokonały Chorwację 34:30, co stanowi pierwsze historyczne złoto Słowacji w żeńskiej piłce ręcznej na najważniejszym turnieju tej rangi. W całym turnieju słowackie zawodniczki imponowały znakomitą formą, odpierając ataki faworytek do wygranej. W meczu finałowym kluczowy okazała się druga połowa, kiedy to wyróżniająca się Mária Bartková zdobyła aż 14 bramek. Znakomite występy przyniosły jej również miejsce w drużynie All-Star jako najlepsza lewoskrzydłowa, a Liliana Gogová została uznana za najlepszą obrończynię turnieju.
Bieg charytatywny z udziałem psów i ich opiekunów przyniósł schroniskom ponad 2 tys. euro
W Pliešovcach odbyła się trzecia edycja wyjątkowego wydarzenia organizowanego przez stowarzyszenie Odvážne labky. Wzięło w nim udział około 160 uczestników z całej Słowacji, którzy wraz ze swoimi psami zmierzyli się na specjalnej trasie. Cały dochód – ponad 2 tysiące euro – trafi do trzech organizacji pomagających zwierzętom. Oprócz sportowej rywalizacji przygotowano też program edukacyjny i występy artystyczne, w biegu udział wzięły także psy ze schronisk. Organizatorzy planują, że w przyszłym roku wydarzenie rozrośnie się do całego weekendu i obejmie jeszcze bogatszy program.
6. Inne
Placek gigant w Topolczanach
W Topolczanach upieczono największą w historii Słowacji placek ziemniaczany. Na gigantycznej patelni o średnicy 160 cm przygotowano placek, którego średnica wyniosła aż 129 cm. Tym samym pobito rekord z 2021 roku należący do Liptowskiego Mikulasza (109 cm). Do przygotowania zużyto 15 kg ziemniaków, 3 kg mąki, 30 jaj, 5 litrów oleju i przyprawy. Samo smażenie jednej strony trwało około 20 minut, a placek trzeba było obracać na dużej drewnianej desce. W ostatnich latach Topolczany regularnie wpisują się do księgi rekordów kulinarnych — wcześniej przygotowano m.in. gigantyczną lokszę, rekordową jajecznicę i masowo gotowano kaszę mannę.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz